Dạ cẩm – “Cây loét miệng” có thể bạn chưa biết

Dạ cẩm là một trong những thảo dược dân gian quý mà không phải ai cũng biết rõ. Từ xa xưa, ông cha ta đã sử dụng cây dạ cẩm để chữa các chứng viêm loét ở miệng – đến mức nó còn được ví von gọi tên là “cây loét miệng”.

Dạ cẩm là cây gì?

Hoa Dạ cẩm mọc tụ thành cụm hình cầu màu trắng – vàng đặc trưng. Dạ cẩm là một loại cây thuốc dây leo thân thảo, phân bố nhiều ở vùng trung du và miền núi phía Bắc Việt Nam. Dân gian gọi dạ cẩm bằng nhiều tên độc đáo như “cây loét mồm”, “ngón lợn” hay “đất lượt” – xuất phát từ công dụng trị bệnh của nó. Theo khoa học, dạ cẩm thuộc họ Cà phê (Rubiaceae) và có tên Hedyotis capitellata Wall. (một số tài liệu ghi là Oldenlandia capitellata).

Cây dạ cẩm thường mọc hoang thành bụi hoặc leo nhờ quấn vào cây khác, chiều dài thân có thể đến 1–4 mét. Thân cây non màu xanh hoặc tím, có lông mịn; thân già chuyển màu xám mốc và trở nên sần sùi. Lá dạ cẩm là lá đơn hình bầu dục mọc đối, mặt trên xanh thẫm có lông ngắn và nốt sần, mặt dưới xanh nhạt nhiều lông hơn. Hoa dạ cẩm nhỏ màu trắng hoặc vàng nhạt, tập trung 6–12 bông tạo thành cụm hình cầu ở đầu cành hoặc kẽ lá. Cũng nhờ cụm hoa hình cầu này mà nhiều người dễ nhận diện loài cây dạ cẩm trong tự nhiên.

Công dụng của dạ cẩm trong bài thuốc cổ truyền

Trong y học cổ truyền, dạ cẩm được biết đến như một vị thuốc thanh nhiệt, giải độc, giảm đau, tiêu viêm và lợi tiểu nhờ có tính bình, vị ngọt hơi đắng. Từ lâu, đồng bào dân tộc ở các tỉnh miền núi phía Bắc đã sử dụng lá dạ cẩm để chữa viêm loét miệng, lưỡi, họng - vì vậy mới có tên gọi dân gian là “cây loét miệng”. Quả thật, dạ cẩm được xem là khắc tinh của nhiệt miệng: khi bị lở loét niêm mạc miệng (thường gọi là nhiệt miệng, loét mồm), người xưa thường hái lá và ngọn dạ cẩm rửa sạch, giã nát vắt lấy nước cốt để uống hoặc ngậm trực tiếp vào chỗ loét. Cách khác là đem sắc lá dạ cẩm khô lấy nước uống mỗi ngày 2–3 lần; nhờ đó vết loét sẽ nhanh lành, mọc da non và giảm hẳn đau rát khó chịu. Ngay cả trẻ nhỏ bị nhiệt miệng cũng có thể ngậm nước lá dạ cẩm để làm dịu vết loét.

Không chỉ dừng lại ở công dụng chữa loét miệng, dân gian còn ứng dụng dạ cẩm trong chữa đau dạ dày. Nhận thấy người địa phương dùng dạ cẩm trị viêm loét hữu hiệu, năm 1962 Bệnh viện Lạng Sơn đã tiên phong nghiên cứu đưa dạ cẩm vào điều trị chứng đau dạ dày do viêm loét. Kết quả cho thấy bệnh nhân giảm đau, trung hòa bớt acid dịch vị, hết ợ chua; các vết loét dạ dày se lại nhanh và người bệnh cảm thấy dễ chịu hơn rõ rệt.

Dạ cẩm trong sản phẩm chăm sóc răng miệng hiện nay

Qua thời gian giá trị của dạ cẩm trong việc giảm viêm loét và làm dịu niêm mạc đã được khẳng định. Ngày nay, nhiều sản phẩm chăm sóc sức khỏe răng miệng hiện đại đã kế thừa công dụng của vị thuốc này bằng cách bổ sung chiết xuất dạ cẩm để phòng ngừa và hỗ trợ trị nhiệt miệng, loét miệng. 

Thảo dược Mộc Nam đã nghiên cứu để đưa dạ cẩm vào công thức kem đánh răng thảo dược và xịt thơm miệng thảo dược của mình – giúp tận dụng khả năng làm dịu vết loét, kháng viêm tự nhiên của dạ cẩm để người dùng được hỗ trợ giảm nhanh những triệu chứng nhiệt miệng. Sự kết hợp dạ cẩm cùng các thảo dược khác ( như quế, đinh hương, lô hội, bạc hà, trầu không,…) trong các sản phẩm này còn giúp khử mùi hôi và chăm sóc nướu lợi toàn diện. Nhờ đó, bộ sản phẩm chăm sóc răng miệng của Mộc Nam có thể vừa làm sạch răng miệng, vừa hỗ trợ ngăn ngừa vi khuẩn gây viêm loét, đem lại hơi thở thơm mát và cảm giác dễ chịu cho người dùng.

Có thể thấy, từ một bài thuốc dân gian bình dị, dạ cẩm nay đã trở thành thành phần thảo dược quý trong lĩnh vực chăm sóc sức khỏe răng miệng. Việc ứng dụng dạ cẩm vào các sản phẩm như kem đánh răng, hay xịt thơm miệng là ví dụ điển hình cho sự kết hợp giữa tri thức cổ truyền và công nghệ hiện đại theo định hướng phát triển của Mộc Nam. Nếu bạn hay bị nhiệt miệng, viêm loét miệng tái phát, hãy thử tìm đến những sản phẩm có chiết xuất dạ cẩm để trải nghiệm giải pháp tự nhiên, an toàn cho vấn đề này – biết đâu “cây loét miệng” từ dân gian xưa lại chính là bí quyết giúp bạn lấy lại tự tin với nụ cười khỏe mạnh.